Landschapsvisie van de regionale landschappen

Geïnspireerd door het verleden en klaar voor de toekomst



Delen

Geïnspireerd door het verleden en klaar voor de toekomst

‘Samen werken aan meer kwaliteitsvolle landschappen geïnspireerd door het verleden en klaar voor de toekomst’; dat is de missie van de regionale landschappen. Bas Van der Veken van het Vlaams Overleg Regionale Landschappen gaf op 20 oktober 2022 een ‘State of the Union’. Dit gebeurde niet toevallig op de Internationale Dag van het Landschap.

 

Het Vlaams Parlement was die dag het decor van het symposium ‘Landschappen voor het leven’, georganiseerd door de 16 Vlaamse Regionale landschappen. Bas Van Der Veken gaf er duiding bij de missie van de regionale landschappen. In de vier volgende stukjes gaan we kort in op de verschillende onderdelen ervan.

 

SAMEN

Hoewel landschap vandaag vaak de resultante is van een verkokerd beleid, is er een maatschappelijk momentum om het thema centraal te stellen in het beleid van morgen. We worden immers geconfronteerd met wat transitie-deskundige Jan Rotmans een poly-crisis noemt: klimaat, biodiversiteit, voedselvoorziening, energie, … allemaal vragen ze om een doortastende aanpak. Landschap biedt hier als holistisch concept een oplossing. Wanneer we de problemen immers niet systematisch aanpakken, dreigen we de ene crisis op te lossen door een nieuwe te creëren.

Belangrijk is hier een gezamenlijk toekomstbeeld. Enkele sectoren zoals natuur en toerisme deden al zeer verdienstelijke voorstellen vanuit hun sector, andere sectoren (nog) niet. Om deze samen te brengen is dialoog, overleg en depolarisatie nodig, tussen sectoren, tussen bestuursniveaus, tussen burgers, wetenschap en beleid, … iets waar de regionale landschappen graag aan bijdragen.

 

WERKEN AAN KWALITEITSVOLLE LANDSCHAPPEN

Landschap is overal maar is niet altijd even kwaliteitsvol. Een historische kaartenreeks rond Lier toont – exemplarisch voor de rest van Vlaanderen – hoe de historische structuur van het landschap wel (deels) behouden blijft maar de kleine landschapselementen zoals hagen, heggen en houtkanten er grotendeels (exacte monitoring-gegevens ontbreken in Vlaanderen) uit verdwenen terwijl ze net erg nodig zijn voor klimaat, biodiversiteit, bodemkwaliteit, etc. Het is dan ook hoopgevend dat na Wallonië en Nederland nu ook Vlaanderen kiest voor een offensieve aanpak via het Vlaams Houtkantenplan.

Het is overigens niet enkel zaak om bijkomende houtkanten aan te planten, ook om de bestaande goed te beheren en te beschermen en/of handhaven waar nodig. Ook rond inventarisatie en monitoring zijn bijkomende inspanningen nodig.

 

GEINSPIREERD DOOR HET VERLEDEN

Landschap is mensenwerk. Het wordt gevormd door een eeuwenlange interactie tussen mens en natuur. Landschap is geen decor. Het moet leven, werken, gebruikt worden, (kunnen) veranderen. Er bestaat echter een continuüm van waardevolle, laag-dynamische landschappen die je zoveel mogelijk wil conserveren naar minder waardevolle landschappen die veel meer dynamiek en verandering verdragen. Het vraagt echter maatwerk en kennis van de regio om hier kwaliteitsvol mee om te gaan. Methodieken zoals landschapskarakterisatie en landschapsbiografieën kunnen hiertoe bijdragen.

 

KLAAR VOOR DE TOEKOMST

Gezonde landschappen leiden tot gezonde mensen. Wanneer we het hebben over ons toekomst, dan doelen we op de volgende generaties. We hebben nood aan een langetermijnperspectief dat bewoners, boeren, bezoekers, … opnieuw verbindt met het landschap.

Educatie kan hierin een belangrijke rol spelen. Enerzijds in de opbouw van draagvlak bij de verschillende gebruikers van het landschap en bij huidige en toekomstige generaties, anderzijds bij de vorming van ‘landschapsprofielen’ die de uitdagingen op het vlak van bijvoorbeeld biodiversiteit, klimaat, duurzame voedselproductie, water en droogte weten aan te pakken.

 

CONCLUSIE: DE REGIONALE LANDSCHAPPEN STAAN KLAAR

Nu we quasi gebiedsdekkend zijn – we gaan ervan uit dat de laatste gemeenten en de Stadslandschappen zich snel zullen aansluiten - staan de regionale landschappen samen met alle overheden en partners in het veld, klaar om een rol op te nemen in een van de belangrijkste transities in de geschiedenis. Vanuit verschillende mogelijke rollen, vanuit kennis en ervaring, vanuit verbinding met het lokale netwerk, vanuit liefde voor de streek en met de voeten op de grond (hoofd, hart en handen) bij onze meer dan 200 medewerkers.

Leve het landschap!

 

Visualisaties: Kirsten Bomans 


Wim Boonen
© Regionale Landschappen
© Kirsten Bomans